Çocukluk çağında kız ve erkeklerin cinsiyete bağlı, dıştan algılanabilecek özellikleri pek azdır. Ama 10-12 yaşlarında ergenliğe (buluğ) ulaşan çocuklar ergenlik çağı süresince belirgin bir gelişim ve değişim gösterirler. Bu gelişmeler, bedensel, duygusal, sosyal, cinsel, kişisel, zihinsel alanlarda açıkça farklılaşarak gözlenir.
Ergenlik, büyüme çağı değildir, büyüme çağının sadece bir parçasıdır ve çocuğun cinsel olgunluğa geçişinin göstergesidir. Büyüme, ergenlik dönemi sona erdikten sonra da uzun bir süre devam eder. Bununla birlikte, ergenlik dönemi büyüme ve gelişmenin hız kazandığı bir dönemdir. Bu dönemde hem beden yapısında hem de cinsel yapı ve fonksiyonlarda gelişmeler olur.
Ergenlik döneminde üreme ve cinsiyet organlarında büyüme ve işlevsel gelişmenin, kadın ve erkek cinsel kimliğinin görsel olarak da kazanılmasının yanısıra, tüm bu özellikleri sağlayan beyin işlevleri de gelişir. Her iki cinste de cinsellik, organlardan çok önce zihinsel süreçlerle gelişmektedir. Beyinden gelen emirler çerçevesinde gerek bedensel süreçler oluşmakta, gerekse cinsel istek ve hatta üreme davranışları hem kızlarda hem de erkeklerde ortaya çıkmaktadır.
Beden Yapısında Gelişme
Baş büyüklüğü, 10 yaş civarında erişkin ölçülerinin yaklaşık %96・sına ulaşır, ancak yüz gelişimi ergenlikte olur. Çene, burun kemikleri ve kafanın iç kemikleri büyür, kaş kavsi belirginleşir. Önce el ve ayaklar büyür, daha sonra kol ve bacaklar uzar, boy ve ağırlık artar. Büyüme tüm uzuvlarda aynı anda olmadığından hareketlerde eşgüdüm bozulur. Ergenliğe giriş yaşı bireyler arasında 4-5 yıla varan farklılıklar gösterebileceğinden, yaşıtlar arasında belirgin farklar olur. Bütün bunların psikolojik yansıması olarak kendini akranlarla kıyaslama, kızlarda genellikle ergenliğe erken, erkeklerde ise geç girme nedeniyle sıkıntı ve endişe, uygun vücut duruşu kazanma, yeni yüz ve beden görünümünü tanıma ve buna alışma çabaları sıklıkla gözlenir.
Kızlarda Cinsel Gelişme
Kızlarda ergenlik ilk adet kanaması (menarş) ile başlar. Bu olay, çok yoğun ve çarpıcı bir deney olarak yaşandığı için, kızlarda ergenliğe geçiş tarihi, erkeklere göre daha kesindir. Günümüzde kızlarda ortalama ergenlik yaşı onüçtür.
İlk adetin kesin ve belirli bir tarihi olmasına karşılık, kızlarda ergenliğin diğer belirtileri için aynı durum geçerli değildir. Yaklaşan ergenliğin ilk belirtisi, dokuz ile onbir yaşları arasında meydana gelen göğüslerdeki şişmedir. Ancak göğüsler bundan sonra 7-9 yıl daha büyüme ve olgunlaşmaya devam edeceklerdir. Göğüs uçlarının koyu renk alması ise ortalama 12-13 yaşlarında olur.
Cinsel organ kıllanması ise ortalama 11 yaşında başlar ve 14 yaşına kadar devam eder; ancak bundan daha erken başladığı ve daha geç tamamlandığı da olur. Koltuk altı kılları ise bir-iki yıl daha geç çıkar. Kız çocuğun boyunun hızla uzamaya başlaması da 9-10 yaşlarında olur; bu ilk adetin yaklaştığının da işaretidir. En hızlı boy atma çağı olan 12-14 yaşları aynı zamanda ilk adetin geldiği dönemdir.
Kızlarda hem ergenlik hem de hızlı boy atma erkeklerden önce başlar. Bu yüzden 11-14 yaşındaki kızlar genellikle kendi yaşlarındaki erkeklerden daha uzun ve daha ağır olurlar. Erkeklerde hızlı boy uzaması hem daha geç başlar hem de daha geç biter. Kızların fiziksel gelişimi en geç 20 yaşında biter; Oysa erkeklerin fiziksel gelişimi ve boylanmaları 23-25 yaşlarına kadar sürebilir.
