Çocuğumuzun “zamanla geçer” diye adlandırdığımız ya da “masum” olarak gördüğümüz bazı davranışlarının ilerideki dönemlerde kötü alışkanlıklara dönüşerek zararlı olabilir.
Burun karıştırma, saç çekme, ittirip-kaktırma, tırnak yeme, parmak emme, izinsiz alma, küfür etme, yere düşmüş yiyecekleri yeme gibi masum görünen davranışların nedenini anlamak onlara yardımcı olmamıza ışık tutacaktır. Bunlardan bazıları;
Burun Karıştırma;
Genellikle 3-6 yaşlarında sık rastlanan bu davranış herşeyden önce onların sağlıkları konusunda bize bir ip ucu verebilir. Genellikle tıkalı olan burunlarındaki sümük kalıntılarından kurtulma isteğiyle yaptıkları burun karıştırma işlemini daha da ileri götürüp, burnunu karıştırdıktan sonra parmağını ağızına götürme, sümüğünü yeme gibi alışkanlıklara da dönüştürebilir.
Çocuğunuzun özellikle kış aylarında sıklıkla görülen bu davranışdan uzaklaştırmanın en güzel yolu öncelikle sağlıkları konusunda gerekli tedavinin başlatılmasını sağlamaktır. Üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor olabilen çocuğunuzu, herhangi bir çocuk doktoruna müracat edip tedavi ettirdikden sonra tıkalı burun temizliğini sağlamak ve bu alışkanlığı günlük yapılacak şekilde düzenlemek ve öğretmek; mendil kullanımını sağlamak ve öğretmek size yardımcı olacaktır. Kokulu mendiller bu konuda size yardımcı olabilir.
Burun karıştırma ve parmağını ağzına götürme davranışı aynı zamanda çocuğunuzun bulunduğu sosyal çevresinde de hoş karşılanmayacağını ve onu zor duruma düşüreceğini unutmayınız.
Burun kaıştırma davranışını daha da ileri götürerek “sümük yeme” alışkanlığı geliştirmiş çocuğunuzu muhtemel oluşabilecek bağırsak kurtlarından yine mendil kullanma ve düzenli el yıkama, burun temizliği öğreterek ve uygulamasını sağlayarak korumuş olursunuz.
Tırnak Yeme;
Eskiler bilir, annelerimiz tırnak yeme alışkanlığından bizleri kurtarmak için parmaklarımıza biber sürerlerdi ama şimdi bu amaç için üretilmiş acı ojeler var. Nevar ki, işe yaramıyorlar. Çocuğumuz yine tırnak yemeğe devam ettiği gibi onları yapmamaları için uyardıkça “tırnak yeme” davranışına daha da yapışıyorlar. Genellikle tırnak yeme alışkanlığı geliştirmiş çocuklar genellikle istediğini yapabilme özgürlüğü kısıtlanmış, stresli ve stresi ile başa çıkamayan, kendine güvensiz çocuklarda ya da dikkat çekmek için uğraşan çocuklarda sık rastlanıyor. Uyarsak da bu alışkanlığının sağlıkları için zararlı olduğunu açıklasak da devam ediyorlar.
“Tırnak yeme” alışkanlığı ile başa çıkmanın en güzel yolu; öncelikle bu davranışı sergiledikleri durumları tespit etmek ve onlara stresleriyle baş etme konusunda yardımcı olmak, dikkatlerini zevk alabilecekleri başka bir yöne çekmek, onu utandırmadan yüreklendirmek yani kendine güvenmesini sağlamak. Ve gerekirse bir uzmandan yardım almak.
Küfür Etme;
“Biz aile içinde birbirimize hiç küfür kullanmayız. Bu çocuk bunları nereden öğreniyor” dediğinizi duyar gibiyiz.
İnsan sosyal bir varlık. Çocuklar yalnızca aileden değil sıklıkla birbirlerinden, televizyon, radyo, bilgisayar gibi iletişim araçlarından araçlardan da öğrenebiliyorlar küfür kullanmayı. Ve küfür etmenin hoş karşılanmayacağını, küfürün anlamını ve hatta tahrik sebebi olduğunu küçük yaşlarda bilemezler. Bunları genellikle güldürmek, dikkat çekmek, taklit etmek, kızdırmak, büyüklere özenti gibi durumlar için kullanılar. Küfür etme alışkanlığının kötü olduğu küçük yaşalarda öğretilmeli ve bu dudum karşında nasıl davranış sergilemesi gerektiği hakkında eğiltilmelidirler.
Sosyal varlık olan insan içinde bulunduğu sosyal ortamdan etkilendiği gibi etkiler de. Çocuklarınıza “küfür etme” davranışının hoş karşılanmayacağını anlatmak, anlamını bilmediği kelimeleri kullanmaması gerektiğini öğretmek ve kendisinin iyi bir örnek olmasını sağlamak gerekir. Bu davranışı ortadan kaldırma konusunda kararlı ve tutarlı omanız büyük önem tasımaktadır. Terbiye ve saygı sınırları içinde düşündüğünü ve istediğini iletebilme özgürlüğü olduğunu bilmelidir.
İzinsiz Alma;
“Benim olmalı” duygusu okul öncesi çocuklarda baskın bir davranış olabilir. Çocuk her beğendiğinin onun olmasını isteyebilir, eline geçen her nesneyi sahiplenebilir. Okul öncesi çocuklarda eğitilmesi gereken bu duygu yaşları büyüdükçe zorlaşacaktır. İleriki yaşlarda masum duygular olarak adlandırdığımız bu davranışları nedeniyle rahatlıkla izinsiz alabileceği nesneler yüzünden başkaları tarafından kasıt sayılarak “hırsız” damgası konulmaması için eğitilmelidirler. Yetişkinlerde olduğu gibi sınırlar, kurallar, vicdan muhasebesi gibi duygularla hareket edemeyen çocuğunuzun “izinsiz alma” davranışını neden yapamayacağı konuları 9 yaşına doğru tamamen şekillenmiş olmalıdır. Ortak kullanımı olan nesneler dışında kalan, hak ettiği ve kendisine ait olan bütün neslerin dışında kalan her şeyi izin almadan kullanamayacaklarını öğrenmeleri gerekmektedir.
Dikkat çekmek için, kızdırmak, öç almak gibi duygulara da bu masum görünen davranışa meyilli olabilmektedirler. Bu durumları en iyi tespit edecek olan annelerimize büyük sorumluluk düşmektedir. Evde yabancı bir nesne bulunduğunda “ Nereden buldun?” sorusu mutlaka sorulmalıdır.
